Prowadzisz jednoosobową działalność gospodarczą albo jesteś wspólnikiem spółki cywilnej? Zatroszcz się o swój biznes i powołaj zarząd sukcesyjny.

Tak, zabezpieczenie firmy już teraz na wypadek Twoje śmierci lub poważnej choroby – nie jest proste. To sytuacja, o której wolimy nie myśleć, bo mamy ważniejsze sprawy do załatwienia. Niestety, nieprzewidziane sytuacje pojawiają się w najmniej oczekiwanym momencie, zawsze nie w porę.

Dlatego w tym artykule chcę pomóc Ci przejść przez proces ustanowienia zarządcy sukcesyjnego, nie po to, by straszyć, ale zapobiegać. Już teraz pomyśl, co się ma stać z Twoją firmą, kiedy Cię nie będzie. Zdobądź wiedzę, jak zaplanować sukcesję z głową i zaoszczędzić rodzinie ewentualnych sporów spadkowych, czy też braku możliwości zarządzania biznesem przez współmałżonka.

W kolejnych punktach krok po kroku dowiesz się jak skutecznie powołać zarząd sukcesyjny i zabezpieczyć firmę przed grożącą jej utratą klientów i kontrahentów.

Jak z sukcesem ustanowić zarząd sukcesyjny za życia przedsiębiorcy?

Kto może zostać zarządcą sukcesyjnym?

Na zarządcę sukcesyjnego może być powołana osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnych. Tym samym, nie może pełnić funkcji zarządcy sukcesyjnego osoba, wobec której prawomocnie orzeczono:

1) zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 373 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1228), lub

2) środek karny albo środek zabezpieczający w postaci zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej, obejmującego działalność gospodarczą wykonywaną przez przedsiębiorcę lub działalność gospodarczą w zakresie zarządu majątkiem.

Te dwa warunki wynikają z przepisów, ja jednak dodatkowo rekomenduję wybrać osobę, która zna nasz biznes, ma wiedzę o zarządzaniu przedsiębiorstwem albo chce się tego nauczyć. To pozwoli płynniej przejść jej do nowych obowiązków, bez szkody dla firmy.

Jak najprościej powołać zarząd sukcesyjny?

W celu ustanowienia zarządu sukcesyjnego musisz powołać zarządcę, który wyrazi zgodę na pełnienie funkcji (oba dokumenty powinny być w formie pisemnej) oraz dokonać wpisu do CEIDG. Jest to prosta procedura i nie powinna zająć Ci zbyt dużo czasu.

Ale to nie jest jedyne rozwiązanie. Możesz również ustanowić prokurenta, który będzie mógł reprezentować Twoją firmę za Twojego życia i później, po Twojej śmierci – zostanie zarządcą sukcesyjnym.

Dlaczego warto to zrobić?

W razie, gdybyś się bardzo ciężko rozchorował (albo zapadniesz w śpiączkę) i po prostu nie mógł prowadzić firmy, prokurent zastąpi Cię we wszystkich obowiązkach. Będzie mógł kontynuować działalność, wystawiać faktury, płacić podatki i opłacać pracowników etc.

A co w sytuacji, kiedy zarządca sukcesyjny zrezygnuje ze swojej funkcji?

Przedsiębiorca może powołać zarządcę sukcesyjnego (rezerwowego) na wypadek, gdyby zarządca sukcesyjny powołany w pierwszej kolejności zrezygnował z pełnienia tej funkcji lub pojawiły się inne okoliczności, które uniemożliwią mu pełnienie tej funkcji. Dlatego warto pomyśleć też o osobie, która przejmie obowiązki pierwszego zarządcy.

Podczas cyklu szkoleń IDEA ROZWOJU TWOJEGO BIZNESU organizowanych przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości adwokat Magdalena Biedrzycka  przekazała wiele cennych informacji w temacie zarządu sukcesyjnego.

Obejrzyj nagranie od -> 34 minuty – prelekcja od 107 minuty -> panel dyskusyjny.

Dlaczego warto powołać zarządcę przed śmiercią przedsiębiorcy?

Niestety, w mojej pracy spotykam się z sytuacjami, w których rodzina zmarłego przedsiębiorcy jest bezradna. Przychodzi po pomoc prawną, bo nie ma takiego zarządcy. Mało tego czasem nie zna podstawowych informacji dot. prowadzonej działalności. Jak wyglądają jej finanse? Kto prowadzi księgowość? Co trzeba zapłacić i o czym pamiętać. Nie ma dostępu do rachunków bankowych, nie ma wglądu do ważnej dokumentacji firmy.

Sytuacja, w której znajdują się najbliżsi jest bardzo trudna. Nie tylko ze względu na stratę, którą odczuwają, ale też niewiedzę, co i jak zrobić z firmą.

Dlatego tak ważnym jest powołanie zarządcy sukcesyjnego za życia, który:

– będzie mógł płynnie przejąć zarząd przedsiębiorstwem (uzyska dostęp do rachunków bankowych i ważnych dokumentów),
– będzie mógł konturować zawarte umowy w tym umowy o pracę, kontynuować koncesje i zezwolenia, które uzyskał właściciel firmy,
– przedsiębiorstwo będzie się posługiwało tym samym numerem NIP, nie zostanie wykreślone z ewidencji podatników, ani z rejestru podatników VAT.

Powołanie zarządcy sukcesyjnego pomoże przetrwać firmie trudny czas bez niepotrzebnego zamieszania. Tym bardziej dla rodziny, jest to pomoc w uporządkowaniu spraw po śmierci przedsiębiorcy, a nie dokładanie sobie dodatkowych zmartwień.

Powołanie zarządcy sukcesyjnego po śmierci – możliwe, choć trudniejsze.

A co w sytuacji, kiedy przedsiębiorca nie wyznaczył zarządy sukcesyjnego? Kto może go powołać? Jeżeli zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony z chwilą śmierci przedsiębiorcy, po śmierci przedsiębiorcy zarządcę sukcesyjnego może powołać:

1) małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku, lub
2) spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo
3) spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis windykacyjny, jeżeli zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku.

Ale nie jest to takie proste, bo do powołania zarządcy sukcesyjnego wymagana jest zgoda osób, którym łącznie przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku większy niż 85/100.

Innymi słowy, spadkobiercy muszę się z sobą porozumieć (co może być problematyczne), a następnie zgłosić się do notariusza. To co utrudnia sytuację, to fakt, że mamy na to tylko 2 miesiące od dnia śmierci przedsiębiorcy. Niestety, w niektórych sytuacjach, jest to po prostu niemożliwe.

Jakie są podstawowe obowiązki zarządcy?

1. Zarząd sukcesyjny obejmuje zobowiązanie do prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku.

Zarządca jest zobowiązany prowadzić przedsiębiorstwo w spadku – przejąć obowiązki w zakresie danin publicznych, czyli składać deklarację, rozliczać podatki, płacić ZUS, wynagrodzenia, wystawiać faktury.

Zarządca sukcesyjny może zawierać umowy cywilnoprawne ( umowy sprzedaży, dostawy towarów, maszyn, urządzeń, dzierżawy i najmu, leasingu, umowy zlecenia), umowy z zakresu prawa pracy, może zaciągać kredyty, udzielać i zaciągać pożyczki, udzielać poręczeń, może wzywać dłużników do zapłaty, może wysłać zawiadomienie o wadach rzeczy, złożyć reklamacje, złożyć wniosek o odroczenie płatności, zawrzeć ugodę z kontrahentem itd.

2. Zarządca sukcesyjny ma umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa w spadku

Zarządca sukcesyjny może pozywać i być pozywany w sprawach wynikających z wykonywanej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej lub prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku oraz brać udział w postępowaniach administracyjnych, podatkowych i sądowoadministracyjnych w tych sprawach. W postępowaniach w takich sprawach zarządca sukcesyjny działa w imieniu własnym, na rzecz właściciela przedsiębiorstwa w spadku.

Czyli o co chodzi?

Zarządca nie tylko zajmuje się bieżącymi sprawami firmy, ale również występuje w procesach sądowych, jeżeli są prowadzone.

3. Zarządca sukcesyjny działa w imieniu własnym, ale na rachunek właściciela przedsiębiorstwa w spadku.

Co to znaczy?

Zarząd sukcesyjny to forma pełnomocnictwa. Jeżeli zarządca na skutek złej decyzji spowoduje straty finansowe w firmie, konsekwencje tego poniosą spadkobiercy.

4. Zarządca sukcesyjny dokonuje czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu za zgodą wszystkich właścicieli przedsiębiorstwa w spadku, a w przypadku braku takiej zgody – za zezwoleniem sądu.

Co to znaczy?

W sytuacji niestandardowej, zarządca może zwrócić się do wszystkich właścicieli firmy z informacją, że potrzebuję podjąć taka decyzję np. wystąpić w przetargu (spadkobierców), a jeżeli jej nie ma, bo spadkobiercy np. nie mogą dojść do porozumienia – wystąpić do sądu.

5. Jakie są zadania zarządcy po objęciu zarządu?

Zarządca sukcesyjny po objęciu zarządu powinien m.in:

• sporządzić i złożyć przed notariuszem wykaz inwentarza przedsiębiorstwa w spadku,
• ustalić z pracownikami i osobami zatrudnionymi na podstawie umów cywilnoprawnych zasady kontynuowania tych stosunków, czyli poinformować ich jak będzie prowadzona firma.
• wystąpić o potwierdzenie możliwości wykonywania decyzji np. koncesji na alkohol.

Kiedy wygasa zarząd sukcesyjny?

 Zarząd sukcesyjny wygasa z:

• upływem dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy, jeżeli w tym okresie żaden ze spadkobierców przedsiębiorcy nie przyjął spadku (ani zapisobierca windykacyjny nie przyjął zapisu windykacyjnego, którego przedmiotem jest przedsiębiorstwo albo udział w przedsiębiorstwie), chyba że zarządca sukcesyjny działa na rzecz małżonka przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku:
• dniem uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia albo wydania europejskiego poświadczenia spadkowego, jeżeli jeden spadkobierca albo zapisobierca windykacyjny nabył przedsiębiorstwo w spadku w całości;
•  dniem nabycia przedsiębiorstwa w spadku w całości przez jedną osobę,
• upływem miesiąca od dnia wykreślenia zarządcy sukcesyjnego z CEIDG, chyba że w tym okresie powołano kolejnego zarządcę sukcesyjnego;
• dniem ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy;
• dniem dokonania działu spadku obejmującego przedsiębiorstwo w spadku;
• upływem dwóch lat od dnia śmierci przedsiębiorcy.

Sąd z ważnych przyczyn może przed dniem wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego przedłużyć okres zarządu sukcesyjnego na czas nie dłuższy niż pięć lat od dnia śmierci przedsiębiorcy.

Podsumowanie

Ustanowienie zarządcy sukcesyjnego jest zabezpieczeniem funkcjonowania przedsiębiorstwa po śmierci przedsiębiorcy i według jego woli. Jeżeli o tym nie pomyślisz, zgodnie z przepisami dot. dziedziczenia, ktoś zdecyduje za Ciebie, a te decyzje niekoniecznie muszą być dobre dla przedsiębiorstwa.

Samo zgłoszenie do CEIDG zarządu sukcesyjnego jest bardzo proste. Najtrudniejsza decyzja to wybór osoby, która podejmie się tego zadania. Dlatego zastanów się już dziś. Jest to strategiczne myślenie o firmie, ale również o rodzinie, która w tak trudniej sytuacji, dodatkowo będzie musiał przejść przez te kwestie.

Jeżeli potrzebujesz pomocy w przygotowaniu firmy na zarząd sukcesyjny – sprawdź, jak możemy Ci pomóc.

Poznaj eksperta

Skorzystaj z dodatkowych bonusów

Zapisz się na newsletter BIZNESTEKI dla Spółek z o.o.

Podoba Ci się ten artykuł? Podziel się nim!