Zmiany w prawie konsumenckim, szczególnie w branży e-commerce, dotyczą w zasadzie wszystkich. W końcu każdy z nas jest konsumentem, a niektórzy z nas mają podwójną funkcję – są także przedsiębiorcami. Jeśli słyszałeś o dyrektywie Omnibus to świetnie, jednak odpowiedz sobie na pytanie: Czy wiesz, co tak naprawdę się zmieni i jakie ma to dla Ciebie znaczenie?

artykuł aktualny na 2024

Spis treści:

  • Co to jest dyrektywa Omnibus?
  • Główne założenia Dyrektywy Omnibus dla e-commerce.
  • Kiedy wchodzą w życie zmiany wynikające z dyrektywy Omnibus?

Co to jest dyrektywa Omnibus?

Dyrektywa Omnibus jest skróconą nazwą Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniającą dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 98/6/WE, 2005/29/WE oraz 2011/83/UE w odniesieniu do lepszego egzekwowania i unowocześnienia unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta.

Jest to unijny akt prawny regulujący zagadnienia istotne z punktu widzenia zarówno konsumentów, jak i przedsiębiorców, którzy swoje towary, usługi adresują do konsumentów.

W tym miejscu warto wspomnieć, że zmiany w prawie konsumenckim związane są nie tylko z dyrektywą Omnibus, ale także z dwoma innymi, unijnymi dyrektywami: towarową i cyfrową. Oznacza to, że prawo konsumenckie, branże e-commerce czekają naprawdę bardzo duże zmiany, które będą wymagały od przedsiębiorców wdrożenia odpowiednich rozwiązań.

 

Główne założenia Dyrektywy Omnibus dla e-commerce.

 

Informacja o najniższej cenie

Od pewnego czasu wiele sklepów internetowych wprowadziło zmiany w sposobie oznaczania cen produktów. Zauważyło to wiele osób, ale nie każdy zadał sobie pytanie: skąd ta zmiana? A to właśnie dyrektywa Omnibus stanowi podstawę dla takich zmian.

Jednym z celów dyrektywy było ograniczenie manipulacji cenami; częstą praktyką było podnoszenie cen, aby następnie rozpocząć okres promocyjny i „obniżyć cenę”, którą uprzednio sztucznie zawyżono (dobrym przykładem jest Black Friday).

Proponowana zmiana zakłada, że przedsiębiorca powinien w każdym przypadku obniżenia ceny towaru lub usługi uwidocznić – obok informacji o obniżonej cenie – także informację o najniższej cenie tego towaru lub usługi, jaka obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki.

Opinie w internecie

Kolejną dużą zmianą będzie nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku czuwania nad rzetelnością umieszczanych w Internecie opinii. W szczególności chodzi o ograniczenie sytuacji, gdy przedsiębiorca manipuluje treścią opinii.

Często sprzedający usuwają negatywne komentarze albo opinie o usługach i produktach dodawane są na bezpośrednie zlecenie sprzedającego (a więc nie pochodzą od osób, które rzeczywiście kupiły dany produkt). Proponowane zmiany mają taki proceder zdecydowanie ukrócić.

Przedsiębiorca będzie zobowiązany do wskazania, w jaki sposób czuwa nad rzetelnością opinii publikowanych w jego sklepie. W jaki sposób to zrobi – zależy od indywidualnego przypadku, wielkości sklepu, liczby opinii itd. Niemniej jednak na przedsiębiorców nakładany jest dodatkowy obowiązek, ale z pewnością poprawi on sytuację konsumentów.

Zgodnie z projektowanymi zmianami pojawią się nowe przepisy w ustawie o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym – ich naruszenie może wiązać się z nałożeniem kary. Przedsiębiorca, który umożliwia dostęp do wystawionych przez konsumentów opinii o produktach, powinien wskazać informacje o tym, czy i w jaki sposób zapewnia, że publikowane opinie są prawdziwe i pochodzą od osób, które kupiły albo wypróbowały towar czy usługę.

Profilowanie

Wielu przedsiębiorców profilowało ceny pod danego klienta bez informowania go o tym. Z punktu widzenia konsumenta jest to o tyle istotne, że zawsze zachodzi ryzyko, iż cena została w stosunku do niego podniesiona, bowiem z analizy jego zachowań konsumenckich wynika, że jest on gotowy zapłacić więcej.

Zgodnie z Dyrektywą Omnibus profilowanie będzie nadal dopuszczalne, ale konsument musi zostać poinformowany o takim profilowaniu. W ten sposób daje się mu prawo wyboru, czy godzi się na takie rozwiązanie, czy raczej woli zrobić zakupy w innym miejscu. Warto nadmienić, że przedsiębiorca, który będzie dopuszczał się nieuczciwych praktyk rynkowych, może zostać surowo ukarany.

Plasowanie ofert w wyszukiwarkach

Wyszukiwarki i rankingi towarów są bardzo popularne, co jest wykorzystywane przez przedsiębiorców internetowych. Konsumenci często są wprowadzani w błąd. Zakładają bowiem, że plasowane na najwyższych miejscach w wyszukiwarce produkty są rzeczywiście dobre i polecane przez innych.

W istocie przedsiębiorcy wykorzystują wyszukiwarki jako miejsce reklamy. Za odpowiednio wysokie ulokowanie ich produktów są gotowi nieźle zapłacić. Z punktu widzenia konsumenta zmiana prawa sprowadza się do tego, że właściciel wyszukiwarki musi informować klientów o kryteriach, jakie zostały przyjęte w celu ustalenia kolejności wyświetlania danego produktu.

Płatne plasowanie ofert w wyszukiwarkach nadal będzie możliwe, pojawi się jednak konieczność informowania, iż dana oferta jest plasowana wysoko również (albo tylko) z uwagi na dodatkowe wynagrodzenie.

 

Kiedy wchodzą w życie zmiany wynikające z dyrektywy Omnibus ?

Analizując termin wejścia w życie dyrektywy, należy po pierwsze wskazać, że sama dyrektywa już obowiązuje, jednak zgodnie z unijnymi i polskimi przepisami co do zasady dyrektywy nie mają bezpośredniej mocy obowiązującej w krajach unijnych.

Konieczne jest wprowadzenie tego aktu prawnego na poziomach krajowych. Oznacza to, że polski ustawodawca przygotowuje własne przepisy na podstawie dyrektywy. Prace nad zmianami wciąż trwają, mimo że czas na przyjęcie krajowych regulacji upłynął 28 maja 2022 roku. Prace nad ustawą są obecnie przedmiotem prac w polskim senacie. Jest to jeden z ostatnich etapów prac – tak więc zmiany wynikające z dyrektywy Omnibus nadchodzą wielkimi krokami.

Pierwotna wersja polskich przepisów zakładała, że zmiany wynikające z wdrożenia dyrektywy Omnibus mają wejść po upływie 14 dni od podpisania ustawy przez Prezydenta (co dla przedsiębiorców było dosyć mglistym, bliżej niedookreślonym terminem). Warto jednak zaznaczyć, że zgodnie z uchwałą Senatu RP z dnia 16.11.2022 r. zaproponowano zmianę terminu wejścia w życie nowych przepisów. Propozycja to 1 stycznia 2023 r.; zobaczymy, czy ten wariant zostanie przyjęty przez Sejm RP.

Podsumowując, zmiany w e-commerce najprawdopodobniej zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2023 r.

Przedsiębiorcy nie powinni jednak zwlekać do ostatniego momentu z wprowadzeniem zmian do regulaminów czy polityk prywatności. Nie tylko znane są już projekty polskich ustaw wdrażających unijne dyrektywy, ale projekt ustawy wdrażającej dyrektywy towarową i cyfrową czeka na podpis Prezydenta RP.

Tym samym przedsiębiorcy mają podstawowe informacje o planowanych zmianach i powinni zacząć ich dokonywać. Wszyscy rekomendują jak najszybsze przystąpienie do weryfikacji zakresu i charakteru koniecznych zmian. Wynika to ze specyfikacji działalności danego sklepu lub firmy, zwłaszcza wobec tego, że takich zmian od przedsiębiorców będą wymagali klienci czy konsumenci.

O autorce

radca prawny Aleksandra Miśkiewicz ekspert BiznesTeki – portal wiedzy dla biznesu

Aleksandra Miśkiewicz

Radca prawny, prawniczka przedsiębiorców

Od lat wspiera przedsiębiorców w ich codziennej działalności. Doradza w zakresie umów prawnoautorskich, umów w obrocie gospodarczym,  regulaminów, prawa gospodarczego i handlowego.

W bieżącym doradztwie wykorzystuje swoje bogate doświadczenie procesowe, pozwalając przedsiębiorcom unikać kosztownych i długich sporów sądowych.

przeczytaj artykuły EKSPERTA LUB poznaj eksperta

Przeczytaj więcej artykułów

Poznaj eksperta

Zapisz się na biznesletter dla przedsiębiorców

Będziesz otrzymywać pigułkę wiedzy prawnej dla firm, powiadomienia o szkoleniach , a także rabaty przewidziane wyłącznie dla zapisanych. Teraz już nic Cię nie ominie!

Podoba Ci się ten artykuł? Podziel się nim!